بررسی علل و عوامل بزهکاری

فهرست مطالب
بزهكاری و علل و انگیزه های آن    1
1ـ مقدمه    1
سوالات پروژه حاضر عبارتند از :    8
3ـ اهمیت مسأله :    9
هدفهای مطالعه :    14
5- پیش فرضها – حدود مطالعه و محدودیتها :    16
تعریف بزهكاری:    18
آغاز تحقیقات علمی :    23
تاریخچه بزهكاری :    27
علل و عوامل مؤثر در بزهكاری :    32
عوامل ذاتی و فردی    35
عوامل ذاتی غیر ارثی:    39
الفـ ـ عوامل مربوط به دوران حاملگی:    39
2ـ سوء تغذیه    40
7ـ تأثیر تشعشعات رادیو اكتیو:    42
ب ) عوامل مربوط به دوران زایمان:    43
الف ـ نقش خانواده در رابطه با دروغگویی:    47
ج ـ محبت والدین:    50
جو عاطفی خانواده    50
3- تاُثیر عامل اقتصاذی در بوجود آمدن بزهكاران    53
الف ) رابطه جنگ و جرم    54
ب)رابطه فقر و جرم :    55
4ـ بیكاری و بی ثمر بودن:    56
5ـ تأثیر عوامل طبیعی وجغرافیایی در بزهكاری:    57
6 ـ  تأثیر عوامل مربوط به محیط خارجی    58
10ـ  تراكم و افزایش جمعیت:    60
11ـ نقش تربیت در بزهكاری كودك    60
عوامل زیستی:    61
2- جنس و نژاد:    63
4-تأثیر عامل زیست شناسی در بزهكاری:    64
5-محركات و علل روانی و جسمی و تأثیر آن در رفتار مجرمانه:    65
7- آثار حمل و ولادت:    68
8- تأثیر الكل و مواد مخدر در بزهكاری:    68
9- تأثیر روان پزشكی:    70
نقش بیماری ها و اختلالات روانی در رابطه با بزه كاری:    79
اسكیزوفرنیا:    80
پسیكوپاتیك(روان و تجورها):    82
نقش روان شناسی در شناسایی بزهكاران:    83
شیوه های تبیین روانی:    87
نقش شخصیت در شناسایی مجرمین:    88
اختصاصات بزهكاریهای اطفال و نوجوانان:    96
بزه های پنهان:    98
نظریاتی چند راجع به بزهكاری:    100
موروثی بودن ( نارسائی كروموزومی):    100
2- ارضاء نشدن آرزوهای منطقی فرد:    101
4- نیاز به محبت:    102
5-جستجو برای هویت:    104
6-تضاد فرهنگی و دورشدن از ارزشهای فرهنگی سنتی:    106
8-جامعه شناسی:    107
9-اضطرابهای بلوغ:    107
11-عوامل مربوط به عدم رشد عاطفی:    109
14-دنیای بیرون:    110
15-الگوی قدرت مردانگی:    110
17-مادران شاغل:    112
پیشینه های تحقیق :    114
نقش خانواده :    138
نقش پلیس :    143
1 – روش تحقیق :    150
2- منابع داده ها :    151
4- توصیف ابزارها و وسایل جمع آوری داده ها :    152
جدول شماره 1- توزیع فراوانی نوجوانان بزهكار بر حسب محل تولد    154
جدول شماره 2- توزیع فراوانی وضعیت تاهل والدین نوجوانان بزهكار    155
جدول شماره 4- توزیع فراوانی داشتن پدر معتاد    157
داشتن پدر بیكار :    158
جدول شماره 5- توزیع فراوانی داشتن  پدر - نوجوانان بزهكار.    158
جدول شماره 6- توزیع فراوانی نحوه زندگی خانواده نوجوانان بزهكار    159
7- مشكلات روانی ( سابقه بستری ) خانواده :    161
متغیر    161
سابقه بستری    161
عدم سابقه    161
جمع    161
فراوان    161
درصد    161
8- موقعیت زن در خانواده :    162
متغیر    162
خانواده ا و را طرد كرده    162
نا مشخص    162
جمع    162
درصد    162
متغیر    163
پدر    163
مادر    163
خواهر    163
برادر    163
همسر    163
نزدیكان    163
هیچكدام    163
فراوان    163
درصد    163
متغیر    164
اول    164
آخر    164
یگانه فرزند    164
هیچكدام    164
جمع    164
فراوانی    164
درصد    164
متغیر    164
بیش از 8 نفر    164
بهزیستی    164
فراوانی    164
درصد    164
12- از لحاظ اجتماعی بودن پدر :    165
متغیر    165
دوستان زیاد داشته باشد    165
تنها باشد    165
جمع    165
فراوانی    165
درصد    165
متغیر    166
بلی    166
خیر    166
اظهار شده    166
جمع    166
فراوانی    166
درصد    166
متغیر    167
بلی    167
خیر    167
اظهار نشده    167
جمع    167
فراوانی    167
درصد    167
متغیر    168
كاملاً موافق    168
موافق    168
مخالف    168
كاملاً مخالف    168
جمع    168
فراوانی    168
درصد    168
متغیر    168
كاملاً موافق    168
موافق    168
مخالف    168
كاملاً مخالف    168
جمع    168
فراوانی    168
درصد    168
17 ـ از لحاظ مشكلات مالی :    170
18 ـ از لحاظ اقتصادی خانواده :    171
جدول شماره 18 ـ توزیع فراوانی نحوه چگونگی وضع اقتصادی خانواده    171
20 ـ شغل مادر :    173
جدول شماره 20 ـ شغل مادر نوجوانان بزهكار    173
22 ـ سواد فرد :    174
24 ـ ضعف بنیادهای دینی و مذهبی :    176
26ـ اعتراض پدر به وضع رفتاری  و اخلاقی مادر :    178
27 ـ سرپوش گذاشتن بر مسائل شخصی :    179
28 ـ پوچی زندگی :    179
1ـ بیان مجدد مسئله :    180
2 ـ توضیح روشهای بكار برده شده :    182
3- یافته های اصلی نتیجه ها:    184
4-توصیه برای پژوهشهای بعدی    194
فهرست منابع    194


1ـ مقدمه
بزهكاری و علل و انگیزه های آن ، از جمله مشكلات اجتماعی است كه از دیرباز چشم تیزبین و ذهن روشن محققین و دانشمندان از آن به دور نبوده است . مطالعه پژوهشهای متخصصان علوم انسانی در طی دو سه قرن گذشته نشان می دهد كه عده زیادی از آنان همواره وقت خود را مصروف این مهم كرده اند ،تا شاید كشف علل بزهكاری و از میان برداشت عوامل موثردر پیدایش آن راه گشایی در جهت رفع این آفت اجتماعی باشند. افزایش میزان تبهكاری و بزهكاری از نیم قرن پیش یعنی از اواخر قرن نوزدهم وپس از دو جنگ بین الملل اول و دوم ،كه منجر به متلاشی شدن خانواده ها وسرگردانی كودكان گردید، مورد بحث محافل بین الملل قرار گرفت. در سال 1984 در اعلامیه حقوق بشر و اعلامیه های سایر سازمانهای بین المللی لزوم توجه به حقوق اساسی و ارزشهای بشری و حفظ حقوق اساسی و ارزشهای بشری وحفظ حقوق حقه كودكان منظور گردید و به رسمیت شناخته شد.
بزهكاری نوجوانان یكی از انواع ناسازگاری زیستی روانی اجتماعی است و چنانكه لاوری میگوید،
سلوك رفتاری كه خود شخص را ارضاء نماید ولی مورد پسند جامعه نباشد سلوك دشوار یا بزهكاری و حتی در برخی موارد جنایت نامیده می شود . صرف نظر از قوانین تدوین شده برای این پدیده، بزهكار دیگر به عنوان یك فرد ضد اجتماعی كه برای مصالح اجتماع باید مجازات شود شناخته نمی شود، بلكه جوانی است مبتلا به اختلال در رشد شخصیت كه بزه وی نیز با توجه به الگوی شخصیتی و تاثیرات خانواده و رفتار و موازین آنها و شرایتی كه جرم اتفاق افتاده است ارزشیابی می شود. بطور كلی، عقاید گوناگونی در مورد افزایش بزهكاری ذكر شده است.
كانگر (1983) ازدیاد جرم و جنایت و تشكیل باندهای بزهكاری را توسط نوجوانان از اختصاصات جوامع كنونی دانسته و معتقد است كه تحرك جامعه امروزی از قبیل صنعتی شدن كشورها، ازدیاد مهاجرت، نفوذ فرهنگهای مختلف در یكدیگر ،ازدیاد مشكلات اجتماعی، اختلاف طبقاتی و فقر، فقدان اعتقادات مذهبی و اخلاقیات، منازعات خانوادگی، وغیره انگیزهای برونی و درونی نوجوانان را در ارتكاب بزه تشكیل می دهد.
تحقیقات و آمارها روشنگر رو به گسترش نهادن بزهكاری نوجوانان در اكثر جوامع می باشد. طبق گزارش موسسه تحقیق جرم و جنایت آمریكا(1987)، 90 درصد از نوجوانان آمریكایی حداقل یكبار مرتكب بزهكاری شده اند. همچنین آمار منتشره در سال 1984 در ایالت متحده آمریكا نشان می دهد كه 50000 نوجوان به جرم ارتكاب بزهكاری در كانون اصلاح و تربیتی نگهداری می شده اند (پاپالیا و الدز، 1985 ، صفحه 617 ).
گزارش دیگری در همین زمینه نشان می دهد كه خشونت و تبهكاری در جامعه آمریكا به طرز روزافزونی رو به گسترش نهاده است. به عنوان مثال در سال 1980 میزان جنایت در حدود 148 درصد و شامل بیشتر از 11 تا 13 درصد كل جمعیت آمریكا بوده است، گزارش دیگری از موسسه تحقیق جرم و جنایت در آمریكا نشانگر این مهم بوده است كه بین سالهای 1989ـ1980 میزان جنایت 69% ، تجاوزات جنسی 116 درصد. وبالاخره مشاجرات توام با خشونت 102 درصد نسبت به سالهای قبل افزایش داشته است. این آمار بخصوص در مورد بزهكاری نوجوانان هشدار دهنده بوده، و نشان داده است كه بین سالهای 1967ـ1958 در حدود 300 درصد سرقت توسط نوجوانان انجام گرفته است. ضمنا با آمار فوق باید 40% تبهكاری و بزهكاریهای گزارش نشده را نیز اضافه كرد . بطور نسبی بغیر از اتحاد جماهیر شوروی ، سایر كشورهای اروپای غربی آمار مشابهی در این زمینه داشته اند . از كشورهای اروپای شرقی آمار دقیقی در زمینه بزهكاری نوجوانان در دست نیست و به نظر می رسد بزهكاری نوجوانان یا بسیار محدود بوده، و یا با معانی دیگری تعبیر شده است(دی فلوئر و دیگران، 1987 ،صفحه 78).
 
2ـ بیان مساله :
هرگاه صحبت از بزهكار یا ناسازگاری جوانان و نوجوانان یا اجتماع می شود بلافاصله این فكر به خاطر خطور می كند كه از چه راه و با چه وسایلی می توان اعمال ضد اجتماعی و نابهنجار این گونه افراد را پیشگیری و یا كنترل نمود؟
امروزه در اكثر كشورهای پیشرفته دنیا، طرق و وسایل خاصی برای این مسئله حاد اجتماعی در نظر گرفته اند كه یكی از آنها تربیت مجدد اطفال و نوجوانان در كانونهای اصلاح و تربیت است . ولی باید توجه داشت برای اینكه بتوانیم نوای جوانی را، كه در داخل خانواده خود به خوبی تربیت نشده و بر اثر عدم هماهنگی جامعه خویش به صورت یك فرد بزهكار قانون شكن و ضد اجتماع در آمده است مجددا تربیت نموده وبا اصول و موازین حاكم بر اجتماع تطبیق دهیم می بایستی علاوه بر وجود وسایل و تجهیزات لازم ، وقت و فرصت كافی نیز برای این كار در اختیار داشته باشیم كه خود دلیلی بر ارائه خدمات آموزشی در محله های بزهكار خیز است .
امروزه این مطلب مسلم است كه جوان یا نوجوانی كه به سرقت و جیب بری و قاچاق مواد مخدر و نظایر این گونه اعمال ضد اجتماعی عادت كرده است به صرف توقف سه ماه یا شش ماهه در كانون اصلاح و تربیت تغییر روش نخواهد داد و هرگاه از زندان و یا كانون اصلاح و تربیت آزاد شود مجددا چون حرفه و كار شرافتمندانه نمی داند و ترك عادات قدیمی برایش مشكل است به محیط سابق و زندگی فساد آمیز خود مراجعت خواهد كرد .
بنابراین متفكرین و متخصصین اجتماعات غربی با ابداع و استقرار سیستم صدور حكم محكومیت به مدت نا معین مسئله اصلاح و تربیت و نوجوانان را به نحو مطلوب حل كرده و به موازات آن با تشكیل سازمانهای اختصاصی وابسته به دادگاههای اطفال برای استقرار یك نظم نوین در زندگی بی بندوبار نوجوانان بزهكار و ناسازگار راه حل های جدیدی یافته و بدین گونه از فشار بار دادگاه های اطفال نیز به نحو محسوسی كاسته و تعداد پرونده های ناشی از ارتكاب جرم جوانان بزهكار را بطور چشمگیر تقلیل داده اند .
در كشورهای غربی معمولا در جوار دادگاههای اطفال ، موسسات خاصی وجود دارد (كانون اصلاح و تربیت) كه عهده دار تربیت اطفال بی سرپرست بوده و قاضی اطفال این گونه كودكان را به آن موسسات تحویل می دهد . تجربه نشان داده است كه تشدید مجازاتها از تعداد قرون وسطائی نتوانسته عامل لازم و كافی برای پیشگیری و اجتناب از ارتكاب جرم و تكرار آنها باشد ولی آموزش توسط نهادهای مختلف شهری بر اساس نیازهای خاصی آن محیط ها توانسته نگرش اعضای آن جامعه خاص را تغییر دهد .
بنابراین باید بدنبال روشهای آموزشی و فرآیندهای آگاهی رسانی كه موجب جلوگیری از وقوع جرائم می شود، و از راه كشف آن علل كه بیشتر از فساد محیط یا از عكس العملهای احساسات و تمایلات ناآگاه مجرم سرچشمه می گیرد ، از وقوع حوادث ناهنجار و جرائم كاست و شخصیتهای معلول و حادثه جو را از بسیاری كارها كه سبب اتفاق جرمها می شود منع كرد .
جامعه شناسی كیفری با اندیشه های نو ، افكار جدید و ارزندهای كه مربوط به اعاده حیثیت افراد است ، می كوشد تا واقعیت را بصورتی كه باید جلوه گر سازد و بی عدالتیهایی را كه تا كنون رواج داشته است و باز هم ادامه دارد به وجهی شایسته آشكار نماید .
علم جامعه شناسی كیفری اثبات می كند كه بزهكاران حیوانی وحشی نیستند كه باید كشته بشوند، میكروب به شماره نمی آیند كه باید در نابودیشان كوشید ، زشت و پلید و نابكار و غیر قابل اصلاح نمی باشند كه به دیار نیستی رهسپار گردند . بلكه انسانند و می توانند مانند سایرین دارای اندیشه های عالی و منشها و اخلاقیات شایسته باشند و حتی در زمره بهترین انسانها در آیند به همین جهت ریشارد می نویسد :
كه فراموش شده است كه بزهكاران میكروب نیستند بلكه انسانند و جرم تنها عیب برخی از افراد استثنایی نیست ، بلكه تهدیدی است اخلاقی كه بر رفتار همه مردم ، سنگینی خود را تحمیل می كند .
امروزه به خوبی به ثبوت رسیده است كه خشونت و اجرای مكافات باعث ستیزه گری بیشتر بزهكاران می شود و هیچگاه و در هیچ زمانی و مكانی خشونت وسیله ارشاد و اصلاح نیست ، بلكه با آ موزش و آگاهی انسانی به اعضای جامعه می توان پیشگیری یا علاج واقعه قبل از وقوع را انجام داد.
ژرژ ویدال بوسیله آمارهایی كه از بزهكاران در فرانسه بدست آورد ، اثبات كرد كه رقم جرائم در این كشور و پس از اجرای كیفرهای بسیار سنگین افزایش یافت در حالیكه پس از آموزش های خاص مشروط بطور قابل ملاحظه ای كاهش پیدا كرد وبه همین جهت الن كی استاد تعلیم و تربیت در مورد سیاست كیفری صحیح می نویسد :
نرمش و ملایمت در جلسات آموزش به مراتب با ارزش تر از خشونت و شدت عمل است .
 
سوالات پروژه حاضر عبارتند از :
آیا بین ویژگی های فردی نوجوانان و بزهكاری رابطه معنی داری وجود دارد ؟
آیا بین ویژگی های اخلاقی نوجوانان و بزهكاری رابطه معنی داری وجود دارد ؟
آیا بین ویژگی های خانوادگی نوجوانان و بزهكاری رابطه معنی داری وجود دارد ؟
آیا بین ویژگی های مذهبی نوجوانان و بزهكاری رابطه معنی داری وجود دارد ؟
آیا بین ویژگی های اقتصادی نوجوانان و بزهكاری رابطه معنی داری وجود دارد ؟
آیا بین ویژگی های فرهنگی نوجوانان و بزهكاری رابطه معنی داری وجود دارد ؟
آیا بین ویژگی های اجتماعی نوجوانان وبزهكاری رابطه معنی داری وجود دارد ؟


3ـ اهمیت مسأله :
در ایران طبق گزارشهای آماری ،‌ تا سال 1345 تعداد بسیار كمی از نوجوانان در كانونهای تربیتی نگهداری می شدند . ولی از سال 1356 به بعد سرقت از ناحیه صغار كمتر از 18 سال 65 درصد ،‌ میزان ضرب و جرح و چاقو كشی و قاچاق 45% افزایش داشته است . با توجه به آمارهای منتشر بطور خلاصه می توان گفت كه 50% از جرائم نوجوانان ،‌جرا ئمی علیه اشخاص از نوع ضرب و جرح غیر عمدی 45%‌ از نوع منازعه  و چاقو كشی و یا ضرب  و جرح منتهی عضو بوده است ،‌ و فقط 5% بقیه مربوط به قتل های عمدی می باشد ( صلاحی 1357،صفحه 48و 178) .
اكثر دانش پژوهان رشد و شخصیت نظیر فروید و اریكسون بر این عقیده می باشند كه دوران اولیه كودكی دورانی سرنوشت ساز و دوران نوجوانی یك بحران محسوب می شود . بدین جهت است كه رعایت بهداشت روان و بررسی بسیاری از ناهنجاریهای رفتاری نوجوانان می باشد . به موجب آمارهایی كه توسط متخصصین امور تربیتی و جرائم اطفال در بلژیك بدست آمده است از تعداد 4221 مجرم صغیر تعداد 1607 نفر آنان یتیم بوده اند كه از این عده 406 نفر آنها هم پدر و هم مادر خود را در طفولیت از دست داده اند ،‌ضمناً‌تعداد 1201 كودك منتسب به پدران و مادران این گروه مجرم می باشند ،‌كه طبق همان آمار 937 نفر از پدران 264 نفر از مادران این گروه معتاد به مشروب بوده اند . تعداد 546 نفر از این اطفال دارای نامادری و یا نا پدری بوده و تعداد 316 نفر آنان پدران و یا مادران معتاد به مواد مخدر داشته اند . علاوه بر این ،‌ تعداد 228 نفر از اطفال مذكور از ازدواجهای غیر قانونی متولد شده ،‌ یعنی فاقد پدر قانونی بوده اند . ضمناً 189 نفر از كودكان فوق الذكر  نیز پدر و مادر مجرم  و محبوس داشته اند . و بالاخره تعداد 139 نفر از اطفال بزهكار مورد مطالعه پدر و یا مادرشان قبلا به موجب حكم دادگاه به حبسهای بیش از 3 ماه محكوم شده و بقیه نیز بر اثر سوء‌ معاشرت و عدم تربیت صحیح به ارتكاب جرم دست زده اند برخی یافته ها حاكی از آن است كه ، فشارزاهای روانی ـ اجتماعی در قالب رویدادها و تغییرات زندگی ،‌می تواند علت تغییر و دگرگونی عجیب در رفتار نوجوانان و جوانان باشد (هولمز وراهه ،1967 ، ص 116) . قوی ترین و متقاعد ترین شواهد ،‌از مطالعه هایی به دست آمده كه در شرایط مختلف ،‌پیامدهای فشارزاها مورد بررسی قرار گرفته اند . شرایط یا رخ دادهای طبیعی یا مصائب وارده (مصیبتها ) رویدادها یا تغییرات شدید شخصی ـ‌ اجتماعی ،‌ از مجموعه منابع بنیادی این مفهوم می باشند ( براهنی و همكاران ،1366ص 268)
ارتباط فشار زاهای شدید كه مغایر با تغییرات به هنجار هستند ،‌ جزء‌ شواهدی محسوب می شوند كه از لحاظ اولویت بر دیدگاه اختلالهای رفتاری ارجعیت یافته اند . گزارشهای بالینی و نتایج بررسیهای آماری -‌ پژوهشی ،‌ نشان دهنده آن است كه عمده ترین تأثیر رویدادها یا تغییرات زندگی این است كه كاركرده های روانی اجتماعی شخصی را دچار نقص كرده و پیامد این تجربه ناخوشایند ،‌ رفتار بزهكارانه خواهد بود (‌ پور افكاری ،‌ 1368،ص39 )
مساله بزهكاری نوجوانان و جوانان به طور كلی ،‌ از اهمیت فوق العاده زیادی برخوردار است . این مشكلات كه قسمت عمده آنها ریشه در خانواده و محیط زندگی دارد ،‌باعث می شود كه شخصیت سالم و نوجوان امروز آسیب پذیر و نوجوان فردا ،‌ در آینده به عنوان فردی كه دچار اختلالهای روانی – رفتاری است جلوه گر شود (بیلر ،1974،كدیور، 1371،ص96 )
در مطالعه تكوینی نوجوانان مقطع دبیرستان ،‌  وضعیت آموزشگاهی و محیط اجتماعی مربوط به آن عامل اصلی انجام هویتی در مقابل آشفتگی هویتی ،‌ كاربرد یافته است ،‌ نظریه مارشیا كه بحث از وجود تعهد و بران در چهار وضعیت مختلف آموزشگاهی از لحاظ ویژگیهای روانی – رفتاری اختصاصی یافته به سطح آموزشگاه از لحاظ اقتصادی و اجتماعی می نگرد و پیامد این نظر ایجاد طبقات از لحاظ عوامل ایجاد كننده بهداشت روانی دانش آموزان مطرح هستند(سیف،‌1373، ص 116)
اگرچه خانواده می تواند تا حد زیادی نوجوانان و جوانا ن را در ارضای نیازهایش كمك كند ،‌ولی همیشه منابع محیطی و سطوح مختلف طبقات اجتماعی به شیوه ای كاربردی در رشد و سازگاری یا در مقابل ناسازگاری نوجوانان و جوانان و به تصویر كشیدن نشانه های آشفتگی های روانی –رفتاری مؤثر بوده اند. دلیل بزرگ این ادعاء این است كه همیشه در برخی از محیطهای زندگی با سطوح اقتصادی و اجتماعی یا پایین تر،‌وضعیتهای اجتماعی ـ اقتصادی حاكم بر آن الگوساز رفتارهای ناسازگارانه بوده و همچنین طبق پژوهش های مشاهده ای سازگاری دارند و پیوسته با نیروهای قضایی و حقوقی درگیر هستند . وضعیت نارسای اقتصادی و اجتماعی خانواده ها (والدین)
گاهی نیازهای اساسی فرزندان راناكام می گذارند و گاهی عوانل مستعد كننده ای كه در شخصیت نوجوانان وجود دارند ،‌ مانع سازگاری كافی آنان می شوند . نتیجه مطالعه یابررسی بسیاری از پژوهشهای روانشناسان پرورش موید آن است كه سطوح مختلف طبقات اجتماعی ،‌خود تعیین كننده وضعیت اقتصادی نوجوانان و جوانان بوده و این عمل اجتماعی ،‌یعنی نشانه های روان ـ‌رفتاری مشاهده می شو د كه دانش آموز برای ارضای نیازهای خود در جهت نادرستی قدم می گذارد ،‌لازم است كه هرچه زودتر آنرا مشخص كنیم ،‌هرچه دانش آموز بیشتر به مكانیسمهای دفاعی یا واكنشهای نورتیك (روان رنجورانه ) پناه ببرد ،‌ غیر قابل انعطاف تر می شود و در مقابل تغییر ،‌ بیشتر مقاومت می كند . یكی از بزرگترین مشكلاتی كه روانشناسان آموزشگاهی برای متقاعد كردن دانش آموزان مدارس سطح پایین جامعه با  آن درگیرند ،‌ تغییر الگو های رفتاری همكلاسان یا همسالان در محیط مدرسه و اصلاح یادگیریهای كه به صورت مشاهده ای ،‌ نقش سرمشق را بازی می كنند (جی. ا. جانسون 1967).
برآوردهای بسیار درمورد درصد نوجوانان و جوانانی كه در یك فرآیند تغییر رفتار نوعی كاملاً سازگار شده اند و آنهایی كه سازگار نیستند وجود دارد . این برآوردها با توجه به معیارها یاملاكهای آشفتگیهای روانی ـ رفتاری و ابزارهای ارزشیابی شخصیت یانیم رخ روانی به دست آمده است و نشان دهنده تفاوت بین شاخصها در محیطهای تحصیلی و زندگی متفاوت می باشند . ولی دو مجموع ارقام ارائه می شود تا شاخص از آنچه در فعالیتهای آموزش براین تغییر رفتار نوجوانا ن و جوانان انتظار می رود داشته باشند . ایران منش و همكارانش (1989)برآورد زیر را بر اساس درجه بندی 800 نوجوان ده جوان كه تحت آموزش تغییر رفتار محلی قرار گرفته اند ارائه داده اند :
سازگار كامل :20 %
بدون مشكل مشخص :52%
دارای اختلال رفتاری : 20%
دارای اختلال در سازگاری :8%
سی. ای . اولمن (1982) دریافت كه وقتی كارشناسان تغییر رفتار نوجوانان و جوانان به طور مستقل به قضاوت می پردازند ،‌همگی متفق القول اند كه حدود 8% نوجوانان پسرها به دخترها،‌ چهار به یك بوده است و رفتار بزهكارانه پسرها به علت ثب قانونی بیشتر از دخترهاست .
آر . جی استنت برآورد كردكه حدود 22%‌ از دانش آموزان دبیرستانی یك ناحیه آموزش و پرورش سطح پایین جامعه كه خدمات رایگان دولتی برخوردارند ،‌به طور جدی یامتوسط از نظر اختلالات رفتار بلوكی (بزهكاری) دارای نشانه های آشفتگی شدید یا حتی در برخی از مناطق عمیق هستند .


هدفهای مطالعه :
از نظر هدف ،‌ متخصصین امور بزهكاری ،‌ مجموعه اقداماتی كه د رزمینه پیشگیری به عمل می آید،  از سه زاویه قابل طرح و بررسی است :
1.    كوشش كنیم به صورت زود رس و قبل از موقع و مدتها پیش از آنكه اعمال بزهكارانه از فرد سر بزند كشف كنیم كه بزهكاران بالقوه چه كسانی هستند و اقدامات لازم را در مورد شان به عمل آوریم ،‌تا به عمل پیشگیری تحقق بخشیده باشیم .
2.    اقدامات مربوط به پیشگیری را در سطح قبل از وقوع بزهكاری اعمال كنیم . منظور این است كه مرتباً در صدد كشف افراد خطرناك جامعه باشیم،‌ افرادی كه وجود اختلالات در آنها به ما هشدار می دهند كه باید در مورد كنشها به موقع به عمل پرداخت ،‌تا بتوان از بزهكاری قریب الوقوع آنها جلوگیری كرد.
3.    پیشگیری را در سطح تكرار جرم انجام دهیم ،‌ یعنی سعی كنیم كسانی كه یك با ر به بزهكاری دست زده اند باری با ردوم مرتكب جرمی نشوند . پیشگیری و برخورد با بزهكاریها نوجوانان ، باید ابتدا عوامل ایجاد آنها را شناسایی كرد بزهكاریها ،‌مشكلاتی نیستند كه بیست و چهار ساعته ایجادشده باشند با برای آنها راه حلهای كوتاه ،‌   آسان و سریع وجود داشته باشد . لوسین بودت مشاور بهداشت روانی سازمان بهداشت جهانی ،‌ مخرج مشترك معالجه و درمان نوجوانان بزهكار را عبارت از كسب احساس ایمنی مجدد برای آنان م داند تا در نتیجه این ایمنی،‌بتوانند روابط قابل اطمینان و محبت آمیزی با دیگران داشته باشند. بنابراین در آموزش و فرآیند آگاهی رسانی به آنها احساس امنیت را القاء‌كنیم.
انحراف رفتار و بزهكاری حاصل یك سلسله عكس العمل های طولانی و بغرنج است و همانگونه كه میلر می گوید : “‌ نوجوان بزهكار بیش از هر نوجوانی با مسائل ناگوارتر و حاد تری درهویت و موجودیت خویش روبروست اضطراب او بیشتر و دشمنی و عداوتش قوی تر است رفتار بزهكاری در بسیاری از موارد راه حلی است كه نوجوان در اختیار دارد و غالباً به منزله بهترین و مهیج ترین اعتراض علیه وضعیت موجود و آینده غیر قابل قبول و ملال انگیز است . وقتی چنین باشد ،‌راه حل عبارت از كمك به بزهكار درشناخت خویش  و محیط است كه تنها با آموزش قابل اجراست . در كمك به بزهكاران برای ایجاد تصویر مثبتی از خویش ،‌باید آنان را آدمهای غریبه و جدای از سایر انسانها ندانیم . به استثنای ،‌رفتار بزهكارانه كه معمولاً نوجوان رامطرود میكند فرد بزهكار ،‌انسانی دارای نیازها ،‌ احساسات و عواطف مانند سایرین است در راه حلها، بایستی بازیابی ارزش شخصی بزهكاران ،‌گنجانده شود . مابه افراد متخصص برای بررسی علل بزهكاری و ارائه و اجرای راه حل برای آنها نیاز داریم . وجود این افراد به طرح برنامه ها و نحوه اجرای آن كمك می كند و جلو اشتباه كاری رامی گیرد وجود برنامه از اقدامات بدون طرح و نقشه جلوگیری می كند و شامل برنامه كوتاه مدت و بلند مدت می شود .
5- پیش فرضها – حدود مطالعه و محدودیتها....

فهرست منابع

1-    آزرمی ، ایرج ، ضرب و شتم نوجوانان ، انتشارات توحید ، تهران ، 1375
2-    احدی ، حسن – محسنی . نیكچهر (1374) ، روان شناسی رشد (مفاهیم بنیادی در روان شناسی نوجوانی و جوانی )چاپ پنجم ، نشر بنیاد ، تهران.
3-    آزاد ، حسین (1372) ، آسیب شناسی روانی ، چاپ اول ، انتشارات بعثت ، تهران.
4-    امار فعالیتهای سازمان بهزیستی كشور ، سالهای 66-63 ، تهران، 1367 .
5-    براهنی ، محمد نقی (1371) ، روان آزمایی، آناستازی، آ، چاپ سوم ، انتشارات دانشگاه تهران ، تهران.
6-    بهرامی ، هادی ، تاثیر ساخت خانواده در شخصیت كودكان ، تهران ، نشریه روان شناسی رازی ، شماره 13.
7-    بهنام ، جمشید – ساختارهای خانواده و خویشاوندی در ایران – تهران 1348 .
8-    بیرجندی – پروین – روانشناسی رفتار غیر عادی ، 1346 .
9-    پور افكاری ، نصزت الله (1373) ، فرهنگ جامع روان شناسی و روانپزشكی ، جلد اول ، چاپ اول ، انتشارات دانشگاه تهران ، تهران .
10-پور افكاری ، نصرت الله (1373) ، فرهنگ جامع روان شناسی و روانپزشكی ،جلد دوم ، چاپ اول ، انتشارت دانشگاه تهران ، تهران .
11-پودات ، نسرین – سیف ، علی اكبر – فیض میترا (مترجمان ) ، رفتار درمانی كاربرد و بازده ، تالیف اولیه ری ، دانیل ترنس – ویلسون 1975 – تهران – انتشارات رشدیه – چاپ دوم 1366.
12-دلاور ، علی (1374) ، روشهای آماری در روان شناسی و علوم تربیتی ، چاپ هفتم ، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران .
13- دلاور ، علی (1375) ، روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی ،چاپ اول ، نشر ویرایش ، تهران.
14- رحمانیان ، نور الدین (مترجم) روان شناسی رشد – گروه نویسندگان خارجی – تهران – نشر آگاه 1367.
15-ساراسون ، باربارا0ا0 ،روان شناسی مرضی، ترجمه بهمن نجاریان و همكاران ، انتشارات رشد ، 1371.
16-ستوده ، هدایت ا… (1373) ، آسیب شناسی اجتماعی،تهران ، انتشارات آوای نور.
17-سلیمی اشكوری ، هادی – تازه های روان پزشكی كودكان و نوجوانان تهران – انتشارات چهر . 1355.
18-سیف نراقی- مریم - نادری-عزت ا…- اختلالات رفتاری كودكان و روشهای اصلاح و ترسیم آن، 1370.
دفتر تحقیقات و انتشارات بدر.
19-سیف ، علی اكبر(1374) روان شناسی پرورشی، چاپ سیزدهم ، انتشارات آگاه ، تهران.
20-شاملو ، سعید(1368) ، آسیب شناسی روانی .چاپ دوم ، انتشارات رشد ، تهران.
21- شریفی ، حسن پاشا (1372) ، اصول روان سنجی و روان آزمایی ،چاپ اول ، انتشارات رشد ، تهران.
22-شریفی ، حسن پاشا ، نجفی زند ، جعفر (1374)، روشهای آماری در روان شناسی ، علوم تربیتی ، اجتماعی(علوم تربیتی)، چاپ ششم ، نشر دانا ، تهران.
23-شریفی حسن پاشا- نگارش و ترجمه- اصول روان سنجی و روان آزمایی، انتشارات رشد ، چاپ اول ، 1372.
24-شریفی ، حسن پاشا-طالقانی ، نرگس(مترجم) روشهای تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری- بست- جان(مؤلف) – تهران – انتشارات رشد ، 1369.
25-عظیمی . سیروس، روان شناسی عمومی، انتشارات صفار ، چاپ اول ، 1370.
26-كرومبولتز. جان . دی ، كرومبولتز‌، هلن ، بی (1989)، تغییر دادن رفتارهای كودكان ونوجوانان، (ترجمه یوسف كریمی، 1372)، تهران ، انتشارات ستاره .
27-معتمدی ، زهرا. رفتار با نوجوانان، (1372) ، تهران ، انتشارات لك لك.
28-منشی طوسی ، م تقی، (مترجم) اختلالهای رفتاری كودكان ، ویكس نلسون ایزرائل، (مؤلف) ، انتشارات آستان قدس رضوی.1369.
29-میلانی فر – ناصر – روان شناسی كودكان و نوجوانان – نشر قومی 1370.
30-نوابی نژاد – شكوه، رفتارهای بهنجار و نا بهنجار كودكان –                                                                               تهران – زمستان 1370.