بررسی سبک های دلبستگی و رابطه آن با هویت فردی در نوجوانان

چکیده:
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سبکهای دلبستگی با هویت فردی در دانش‌آموزان دختر نوجوان متوسطه منطقه شهر ری (ناحیه 1) تهران انجام شد. نمونه پژوهش از 100 نفر دانش‌آموزان متوسطه انتخاب شد و پرسشنامه های «بازنگری شده مقیاس دلبستگی بزرگسال کولنیزورید (1990) (RAAS) و هویت فردی دکتر احمدی» بر روی آنها اجرا گردید. این پژوهش از نوع مطالعات توصیفی است و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه‌هایی با سوالات بسته پاسخ است. داده‌های بدست آمده با استفاده از روشهای آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگریسون تجزیه و تحلیل گردید و فرضیه های پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها حکایت از آن دارد که بین سبک دلبستگی ایمن و مشکل هویت رابطه معنادار وجود ندارد (183/0- =r). بین سبک دلبستگی دو سو گرا و مشکل هویت رابطه معنادار مثبت وجود دارد (278/0 =r). بین سبک دلبستگی اجتنابی و مشکل هویت رابطه معنادار مثبت وجود دارد (396/0 =r).


فصل اول :
مقدمه
بیان مسئله
هدف
اهمیت و ضرورت موضوع مورد مطالعه
فرضیه های پژوهش
متغیرهای پژوهش
تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

فصل دوم:
2-1 – مرحله نوجوانی
2-2 – اهمیت مطالعه دوران بلوغ
2-2-1- رشد جسمانی
2-2-2 رشد عقلی – ذهنی
2-2-3- رشد عاطفی
2-2-4- رشد اجتماعی
2-3- مفهوم هویت
2-4- تعریف هویت
2-5- کودک، هویت و نظریه های آن
2-5-1- نظریه روانکاوی
2-5-2- نظریه یادگیری اجتماعی
2-5-3- نظریه شناختی
2-6- نوجوانی و هویت
2-7- جنبه های ضمنی و آشکار خودآگاهی
2-8- هویت از دیدگاههای مختلف
2-8-1- اریکسون
2-8-2- مارسیا
2-8-3- نقد الگوی مارسیا و اریکسون
2-8-4- لوینگر
2-8-5- رویکرد فرآیند محوری برزونسکی
2-8-6- استانلی هال
2-8-7- اتورانک
2-8-8- اشپرانگر
2-8-9- بلوز
2-8-10- والون
2-9- شکل گیری هویت
2-10- عوامل موثر در شکل گیری هویت
2-11- عواملی که بر رشد هویت تاثیر می گذارند.
2-12- پایگاههای هویت
2-13- تعدد هویت‌ها
2-14- شخصیت و تعلقات اجتماعی
2-15- تحول هویت در سنین مختلف
2-16- بحران هویت
2-17- بحران هویت از دیدگاه اریکسون
2-18- نظر روانشناسان کشور ما درباره تعریف بحران هویت
2-19- اختلالات مربوط به هویت
2-20- جنس و هویت
2-21- پژوهشهای انجام شده مربوط به هویت در خارج از کشور
2-22- پژوهشهای انجام شده مربوط به هویت در داخل کشور
- دلبستگی
2-1- مفهوم شناسی دلبستگی
2-2- مؤلفه های اصلی دلبستگی
2-3- خواستگاه های نظری دلبستگی
2-3-1- مبانی روان پویشی نظریه دلبستگی
2-3-2- نظریه یادگیری
2-3-3- نظریه تحول شناختی
2-3-4- نظریه کردار شناسی
2-3-5- نظریه دلبستگی بالبی
2-4- نظریه دلبستگی تئوری بالبی
2-5- سبک های دلبستگی از دیدگاه های مختلف
2-6- انواع سبک های دلبستگی
2-6-1- سبک دلبستگی ایمن
2-6-2- سبک دلبستگی نا ایمن – اجتنابی
2-6-3- سبک دلبستگی نا ایمن – دوسوگرا
2-7- مراحل شکل گیری دلبستگی در نوزادان
2-8- تحول دلبستگی در نوجوانی
2-9- تداوم دلبستگی از کودکی تا نوجوانی
2-10- عوامل موثر بر ثبات دلبستگی از کودکی تا بزرگسالی
2-11- دلبستگی و سازمان شخصیت
2-12- دلبستگی و آسیب شناسی روانی در دوره نوجوانی
2-12-1- اختلال رفتارهای ضد اجتماعی
2-12-2- اختلال بی اشتهایی روانی
2-12-3- اختلال افسردگی
2-12-4- الگوهای رفتار مرضی در دوره نوجوانی
2-12-5- اختلال گسستگی
2-13- پدیده های دلبستگی و گسستگی
2-14- ارتباط دلبستگی، گسستگی و تاریخچه خشونت کودکی
2-15- معیارهای تشخیص دلبستگی
2-16- ارتباط هویت و دلبستگی
2-17- پژوهشهای انجام شده مربوط به دلبستگی در خارج از کشور
2-18- پژوهشهای انجام شده مربوط به دلبستگی در داخل کشور
2-19- پژوهشهای انجام شده مربوط به ارتباط هویت و دلبستگی در خارج از کشور

فصل سوم :
3-1- طرح پژوهش
3-2- متغیرهای پژوهش
3-3- تعریف و تعیین جامعه
3-4- نمونه پژوهش
3-5- روش نمونه گیری
3-6- ابزار اندازه گیری
3-7- روش اجرای پژوهش
3-8- روش آماری

فصل چهارم :
- تجزیه و تحلیل داده‌ها
- آمار توصیفی
- تجزیه و تحلیل داده‌ها در قالب فرضیه های پژوهش

فصل پنجم :
- بحث و نتیجه گیری
- محدودیت های پژوهش
- پیشنهادات
- ضمایم و پیوستها
- منابع

-1- مقدمه:
دلبستگی پیوند عاطفی هیجانی نسبتاً پایداری است كه بین كودك و مادر یا افرادی كه نوزاد در تعامل منظم و دائم با آنهاست، ایجاد می شود. فروید بر این باور بود كه دلبستگی نوزاد به مادر به خاطر تغذیه و رفع نیاز فیزیولوژیكی است.
 تجربه‌هایی كه نوزاد با مراقبش دارد در الگوهای روابط وی با دیگران درونی سازی می شوند و این الگوی عملی درونی شده، تعیین كننده چگونگی مفهوم نوزاد از خود و دیگران است؛ مفهومی كه بعدها در روابط با دیگران تعمیم می یابد.
 بررسی های اولیه در زمینه های سبك‌های دلبستگی از سوی آینزورث (1978) انجام گرفت و سه الگوی دلبستگی ایمن، نا ایمن – اجتنابی و دلبستگی نا ایمن اضطرابی – دو سو گرا شناسایی شد.
 بعدها مین و سولومون (1990) تعدادی از كودكان را كه در هیچ یك از 3 گروه قبلی قرار نمی گرفتند بررسی كرده و آنها را در طبقه جدیدی به نام دلبستگی نا ایمن بی سازمان – بی هدف جای دادند.
با نظر اجمالی به دوره نوجوانی به نظر می رسد كه رفتار دلبستگی نوجوان از الگوهای رفتار دلبستگی سنین پایین تر بسیار متفاوت و جدا است. به نظر می رسد نوجوانان از روابط دلبستگی با والدین و یا سایر چهره‌های دلبستگی گریزان هستند.
بسیاری از نوجوانان پیوندهای دلبستگی با والدین را شبیه گره‌هایی تلقی می كنند كه از پیوندهای متشابه كه محكم و ایمن است جلوگیری می كند. نوجوان برای آنكه بتواند در ساختن و هموار كردن مسیر زندگیش به حمایت والدین بیش از حد متكی نباشد باید به سوی خود مختاری حركت كند. رفتار نوجوان نسبت به چهره‌های دلبستگی ممكن است متعارض، مغشوش و متضاد به نظر برسد مگر آنكه این رفتارها در بافت تغییرات تحولی دوره نوجوانی در نظر گرفته شوند. ایجاد یك هویت و دستیابی به یك تعریف منسجم از خود، مهم‌ترین جنبه رشد عمومی اجتماعی در دوره نوجوانی است. انتخاب ارزش‌ها، باورها و هدف های زندگی مهم‌ترین مشخصه‌های اصلی این هویت

1-    احدی، حسن وجمهری، فرهاد (1380). روان شناسی رشد: نوجوانی، بزرگسالی (جوانی، میان سالی، پیری). تهران: پردیس.
2-    اكبری، ابوالقاسم (1381). مشكلات نوجوانی و جوانی، تهران: ساوالان.
3-    آقاجانی، مریم (1381). بررسی تاثیر آموزش مهارتهای زندگی بر سلامت روان و منبع كنترل نوجوانان. پایان نامه چاپ نشده كارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا
4-    ادبی، راضیه (1379). بررسی رابطه پایگاه هویت و سلامت روانی در اوایل و اواسط نوجوانی. پایان نامه كارشناسی ارشد؛ دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی.
5-    احدی، حسن و محسنی، نیكچهر (1370)، روانشناسی رشد: مفاهیم بنیادی در روان شناسی نوجوانی و جوانی، تهران؛ نوبنیاد.
6-    اشتانبرك، لارنس (1384). سالهای شیرین نوجوانی، ترجمه قراچه داغی، مهدی، تهران: دایره.
7-    ترجمه براهنی، محمد نقی و دیگران (1379). زمینه روانشناسی هیلگارد (1)، انتشارات رشد.
8-    برك، لورا. ای. (1383). روان شناسی رشد (2). (از نوجوانی تا پایان پیری). ترجمه: سید محمدی، یحیی، تهران: ارسباران
9-    بیابانگرد، اسماعیل (1380). روانشناسی نوجوانان. چاپ پنجم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
10-    پیاژه، ژ(1372). روانشناسی هوش، ترجمه: پور‌باقر، تهران: شكوفه.
پیاژه، اینهلدر. ب(1366). روان شناسی كودك. ترجمه: توفیق، تهران: نی.
11-    حمیدی، فرید (1382). بررسی ساخت خانواده، سبك دلبستگی در دختران فراری و اثر بخشی خانواده درمانی و درمان گری حمایتی در تغییر آنها، رساله دكترا، دانشگاه ترتیب مدرس.
12-    خانجانی، زینب (1384). تحول و آسیب شناسی دلبستگی از كودكی تا نوجوانی. تبریز، انتشارات فروزش.
13-    رجب پور، عزار گلدی، (1386). رابطه سبكهای هویت با سلامت روان در دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر گرگان. پایان نامه كارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد.
14-    دكتر رجایی، علیرضا و صداقتی، شیرین، نیری، مهری (1386). سبكهای مختلف دلبستگی و رضایتمندی زناشویی. فصلنامه روانشناسان ایرانی، 12، 356- 347.
15-    رمضانی، ولی الله و دكتر شمس اسفند‌آباد، حسن، طهماسبی، شهرام (1386). بررسی پیامدهای هیجانی سبكهای دلبستگی در دانشجویان. مجله پژوهش در سلامت روان شناختی دانشگاه تربیت معلم تهران، شماره 1.
16-    ساعتچی، محمود (1377). نظریه‌پردازان و نظریه‌ها در روان شناسی. انتشارات سخن، تهران.
17-    سعادتی شاهیر، ابوطالب (1382). بررسی ارتباط بین سبكهای هویت با سلامت روان و مسئولیت پذیری در دانشجویان دانشگاههای تهران. پایان نامه كارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم.
18-    دكتر شعاری نژاد، علی اكبر (1381). روانشناسی رشد (2) (نوجوانی و بلوغ)، چاپخانه پیام نور.
19-    دكتر شفیع‌آبادی، عبدالله (1370). مبانی روان شناسی رشد. شركت سهامی چهر، تهران.
20-    عارفی، محمد عارف (1383). بررسی رابطه سبكهای دلبستگی و اختلالات شخصیت در دانشجویان دانشگاه تهران. پایان نامه كارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
21-    عطار زاده، علی (1384). بررسی عوامل مؤثر بر نگرش مثبت دانشجویان دانشگاه پیام نور ورامین به ازدواج. پایان نامه كارشناسی، دانشگاه پیام نور.
22-    فیروزی، منیژه (1380). بررسی رابطه سبكهای دلبستگی زوجین و سازش روانشناختی با نا باروری. پایان كارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
23-    قاسمی، سیده زهرا (1384). بررسی رابطه بین مفهوم ادراك خود و هویت در نوجوانی. پایان نامه كارشناسی، دانشگاه پیام نور.
24-    دكتر كریمی، یوسف (1380). روانشناسی شخصیت، چاپخانه پیام نور.
25-    كراسكیان موجمباری، آدیس (81- 1380). تدوین و هنجار یابی پرسش نامه هویت دینی نوجوانان (پایه دوم و سوم دبیرستانهای شهر تهران). پایان نامه كارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد.
26-    گلی نژاد، م (1380). بررسی رابطه سبكهای دلبستگی و مشكلات بین شخصی دانشجویان ساكن در خوابگاههای دانشگاه تهران. پایان نامه كارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
27-    مهروش، ناهید (1381). بررسی رابطه بین عزت نفس، پایگاههای هویت و پیشرفت تحصیلی در دختران پیش دانشگاهی، پایان نامه كارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد.
28-    محسنی، نیك‌چهره (1375). «ادراك خود از كودكی تا بزرگسالی» انتشارات بعثت.
29-    ماسن. پی. اچ وكیگان، جی و هوستون، ای، كاووی كانجر، جی، جی (1380). رشد و شخصیت كودك. (ترجمه مهشید یاسایی)‌، تهران: مركز.
30-    مداحی، محمد ابراهیم (1383). بررسی رابطه جدایی، روانشناختی و الگوهای دلبستگی بر رضایتمندی روانی و اجتماعی دانشجویان سال سوم و چهارم دانشكده های علوم انسانی، دانشگاههای دولتی در سطح شهر تهران. رساله دكترا، دانشگاه تربیت مدرس.
31-    منصور، محمود و دادستان، پروین (1376). روانشناسی ژنتیك 2، تهران، انتشارات رشد.
32-    میرنوش، مهرناز (1383). مقایسه سبكهای دلبستگی در افراد تك همسر و چند همسر. پایان نامه كارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد (واحد رودهن).
33-    مظاهری، محمد‌علی (1379). نقش دلبستگی بزرگسالان در كنش‌وری ازدواج. مجله. روانشناسی، 4، 318- 286.
34-    مزرعه شاهی، داوود (1384). بررسی رابطه بین كیفیت دلبستگی با سازگاری در شهر قم. پایان نامه كارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد.
35-    هژبری، لیلا (1383). تاثیر سریالهای تلویزیونی بر هویت یابی دختران مقطع راهنمایی منطقه پاكدشت. پایان نامه كارشناسی دانشگاه پیام نور.
36-    همز، جرمی (1380). نظریه دلبستگی: مبانی زیست شناختی، روان درمان‌گری، ترجمه بشارت، محمد‌علی، تازه‌های روان‌درمانی. سال چهارم، شماره 13 و 14 و 83 – 63.

 
منابع لاتین
-1/ Betman, s. L, weems, c. f, Rodriguez, E . T, and Zamora, I, J (2006). The relation between identity status and romantic attach ment style in middle and late adolescence. Journal of adolescence. Pages 737- 748

-2/ coe, T. Michael., Dalenberg, J. con stance., Aransky, M. kim,. Reto, s. cathy (1995). Adult attach ment style, reported child hood violence history and types of dissociative experiences. Vol. 1711.NO.1

-3/ Lough lin, O. Matjorie., Birdsall, Bronwyn ., piccolo, Anna ., Russell , A. Lesley and Bornholt, J. Laurel (2006). Identity, Attach ment and Belonging for goung Adults in Australia : Exploring Implicit and Explicit under standings of self and Nation. Retrieved drom
www. since direct / adolescence / s. 2008 march . 12